Kosciół sióstr szarytek pw. św. Kazimierza Królewicza

 Z wielka troskliwością i pieczołowitością myślała Maria Lud­wika o przyszłości Sióstr Miłosierdzia w Polsce. To ją skłoniło do utworzenia fundacji na Tamce. Celem zabezpieczenia przysz­łości, trzeba było wpierw pomyśleć o założeniu seminarium dla kształcenia i przygotowania przyszłych szarytek. Nadto było życzeniem fundatorki, aby przy domu centralnym wychowywały i kształciły się ubogie dziewczęta.

W r. 1659 zakupiła królowa od Marianny z Potockich Wesslowej dworek i tzw. dworzec „gisowski” na Przedmieściu Krakow­skim nad Wisłą zw. Glinki na folwarku Kałęczyn. Te właśnie po­siadłości Wesslów przeznaczyła fundatorka na zakład dla Sióstr Miłosierdzia. Z biegiem czasu tworzyła się tu nowa dzielnica zw. Tamką, a dwór sióstr zwano Szpitalem Sierot, a później Instytu­tem Św. Kazimierza. Mieszkańcom jurydyki tameckiej potwierdzi­ła królowa dawne przywileje, nadane Wesslowi. Obok zakładu dla sierot powstało na Tamce drugie dzieło do­broczynne. Było gorącym pragnieniem Ludwiki Marii, by siostry opiekowały się chorymi, znikąd nie mającymi pomocy, a którzy z powodu ubóstwa nie mogli leczyć się w płatnych szpitalach miejskich. W tym celu wystawiono obok dzisiejszego domu cen­tralnego osobny budynek, w którym umieszczono przygodnych chorych i urządzono aptekę i ambulatorium.

W r. 1664 przyjechały z Francji znów trzy siostry. Wszystkie zapisały się chlubnie w historii chrześcijańskiego miłosierdzia w Polsce XVII wieku. Król Jan III Sobieski w r. 1681 wydał dla Sióstr Miłosier­dzia nowy dokument erekcyjny, w którym zatwierdził wszystkie dotychczasowe fundacje i przywileje, nadane szarytkom przez królowę Ludwikę Marię, a prawnie uznane przez sejm, biorąc Zgromadzenie pod szczególną swoją opiekę i protekcję.

Początkowo zajmowały się szarytki na Tamce zgodnie z wolą fundatorów tylko wychowywaniem 15 sierot. Jeszcze w ciągu XVII wieku fundacje sióstr warszawskich zostały zwiększone dzię­ki prywatnym zapisom możnych dobrodziejów. Kroniki zapisały nazwiska znanych w tym okresie postaci, jak kard. Michała Radziejowskiego, bpa Mikołaja Święcickiego, ks. wizytatora Michała Bartłomieja Tarłę i in. Dzięki tym fundacjom rozpoczęto w r. 1697 budowę murowanego domu Św. Kazimierza na miejsce drew­nianego dworku. Przetrwał on aż do powstania warszawskiego w r. 1944, następnie po wojnie odbudowany. Pod koniec XVII w. utworzono przy Instytucie Św. Kazimierza zakład naukowy dla dziewcząt, w którym kształcono panienki szlacheckie za miesięczną opłatą, młodzież zaś biedną bezpłatnie. W r. 1677 wybuchła w Polsce zaraza morowa, dziesiątkująca ludność stolicy. Z heroizmem poświęcały się wówczas szarytki dla zapowietrzonych. W barakach odosobnionych umieszczono ok. 4 000 chorych.

Drugą placówką, którą objęły szarytki w Polsce na terenie stolicy, był szpital Św. Marcina przy ul. Piwnej, zw. później szpi­talem Św. Ducha po przeniesieniu go do innego pomieszczenia.

O potrzeby materialne siostry nie musiały się troszczyć, czynił to za nich prowizor z ramienia ka­pituły. Siostry otrzymywały za posługę żywność i po 100 złp. rocznej pensji na osobę. Lekarza stałego w szpitalu nie było, do­chodził z miasta, jak to było zresztą w zwyczaju we wszystkich prawie ówczesnych instytucjach dobroczynnych. Szpital Św. Mar­cina był ważną instytucją i w dziejach dobroczynnych stolicy od­grywał doniosłą rolę, miał bowiem służyć potrzebom gminy i każdy ubogi i chory mógł w nim otrzymać pomoc.

Wieść o zbożnej działalności i poświęceniu szarytek w szpita­lach i w czasie epidemii dotarła wnet do innych miast. Wpłynęło to w znacznym stopniu na powstawanie nowych fundacji w innych miastach. W r. 1694 sprowadził bp Kazimierz Szczuka Siostry Miłosierdzia do Chełmna. O popularności sióstr świadczy szereg fundacji, jakie na terenie Chełmna wówczas powstały z hojnych zapisów Władysława Dobrskiego, chorążego michałowskiego, Andrzeja Szmaka, burmistrza chełmińskiego, a w pierwszym rzędzie bpa Kazimierza Szczuki, głównego fundatora, który część swego majątku przeznaczył na wykończenie seminarium duchownego w Chełmnie, część zaś na szpital Sióstr Miłosierdzia. Po swym przyjeździe do Polski stanowiły szarytki filię pro­wincji paryskiej, bezpośrednio zależną od Przełożonych General­nych w Paryżu. Taki stan trwał przez prawie 60 lat, tj. do roku 1711. W r. 1712 została erygowana Prowincja Polska Sióstr Miłosierdzia, która od czasu utworzenia Prowincji Chełmińskiej i Prowincji Krakowskiej nosi nazwę Prowincji Warszawskiej.